استانداری خوزستان در توافق با شرکت نفتی مرتبط با ستاد اجرایی فرمان خمینی، بدون استعلام از سازمان حفاظت محیط‌زیست، عملیات حفر چاه‌های جدید نفت در تالاب هورالعظیم را آغاز کرده است.

فعالیت میدان نفتی یاران در دو بخش شمالی و جنوبی در حالی در سکوت خبری آغاز شده که مخاطرات زیست‌محیطی متوجه تالاب هورالعظیم از مرحله بحران عبور کرده است.

بر مبنای گزارش روزنامه پیام ما، شورای تامین خوزستان در نیمه دوم شهریورماه، به میدان نفتی یاران اجازه داد چاه‌های جدید در هورالعظیم حفر کند و «فراهم‌ ساختن بستر فعالیت‌های نفتی و جلوگیری از متوقف‌ شدن پروژه‌ها» در این منطقه را تصویب کرد. همچنین مقرر شد برای «رفع موانع کار میدان‌های نفتی و اجرای تعهدات وزارت نفت» کمیته‌ای تشکیل شود.

تالاب مرزی هورالعظیم آخرین بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین با بیش از ۳۰۰ هزار هکتار مساحت است که یک‌سوم آن در ایران و دوسوم آن در عراق قرار دارد. این تالاب پیش‌ از این هم با فشارهایی برای استخراج ارزان نفت مواجه بود.

سال ۱۳۸۷، وقتی بیش از هفت هزار هکتار از اراضی هور برای نخستین‌بار در اختیار وزارت نفت قرار گرفت، با مصوبه شورای‌ عالی امنیت ملی، بخش‌های وسیعی از هور خشکانده شد تا چینی‌ها نفت را ارزان‌تر استخراج کنند و حالا استانداری خوزستان بازهم پای هورالعظیم را به شورای تامین کشانده است.

احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست، آغاز فعالیت میدان نفتی یاران بدون مجوزهای زیست‌محیطی را تایید کرد و گفت: «پیش‌شرط صدور مجوز توسعه میدان‌ یاران شمالی و جنوبی این بود که وزارت نفت مطالعات مدیریت زیست‌محیطی را برای این میدان‌ها انجام دهد و هم‌زمان برنامه جامع حفاظت از هورالعظیم را نیز پیش‌بینی کند اما در چند ماه اخیر، بدون اجرای این تعهدات حفاری این چاه‌ها را آغاز کرد.»

به گفته این مقام سازمان حفاظت محیط‌زیست، پس از آغاز حفاری چاه‌های نفت، این سازمان با شکایت به مراجع قضایی توقف پروژه را خواستار شد اما متعاقب آن با درخواست وزارت نفت مبنی بر فوری بودن حفر چاه‌ها، در شهریورماه جلسه شورای تامین استان تشکیل شد تا با مجوز امنیتی، به ادامه حفر چاه‌های نفت در هورالعظیم رای بدهد.

لاهیجان‌زاده با تاکید بر اینکه میدان نفتی یاران مجوز مطالعات ارزیابی زیست محیطی ندارد و تحت مطالعات ارزیابی میدان آزادگان مجوز کار گرفته است، گفت که میدان نفتی یاران در دو بخش شمالی و جنوبی در مجموع ۴۰ چاه دارد. ضمن اینکه توسعه و اضافه‌ کردن شش چاه جدید در آن نیز به‌تازگی مطرح شده است.

میدان نفتی یاران با مساحت حدود ۱۱۰ کیلومترمربع در غرب میدان نفتی آزادگان در هورالعظیم قرار دارد. این میدان نفتی در حالی تحت پوشش میدان آزادگان مجوز گرفته که خود میدان نفتی آزادگان نیز با داشتن مجوز ۷۵ چاه نفت، بیش از ۳۰۰ چاه در هورالعظیم حفر کرده است.

بنا بر گزارش وب‌گاه شرکت توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا، این شرکت با مدیریت سید جعفر حجازی، استاندار خوزستان در دولت‌های نهم و دهم، مجری میدان نفتی یاران است که در سال ۱۳۸۴ تاسیس و در سال ۱۳۹۰ به ستاد اجرایی فرمان امام واگذار شد.

توسعه میدان‌های نفتی در هورالعظیم پیش‌ از این هم با مخالفت متخصصان و سازمان حفاظت محیط‌زیست مواجه بود. سال گذشته، ۱۶۵ تشکل محیط‌زیستی به همراه بیش از ۱۰۰ تن از متخصصان در نامه‌ای به رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست خواستار توقف تخریب‌های میدان‌های نفتی در هورالعظیم شدند.

با این‌ حال شورای تامین خوزستان در خردادماه نیز به شرکت پرشیا، مجری میدان نفتی یاران، مجوز خاک‌برداری و حفاری داد تا بار دیگر محیط‌زیست ایران هدف تخریب نهادهای امنیتی و حکومتی قرار بگیرد.

فعالان محیط‌‌زیست چالش‌های امروز تالاب هورالعظیم را نتیجه «سال‌ها جنگ، احداث سد کرخه و بهره‌برداری از میدان‌های نفتی متعدد» می‌دانند و می‌گویند: «این توسعه‌های نامتوازن به تخریب‌های گسترده مانند استحصال اراضی تالابی، احداث جاده‌های متعدد و غیراستاندارد، تغییر در سطح تراز هیدرولوژیک و تکه‌تکه شدن بستر زیستگاه تالابی منجر شده است». افزایش حجم آتش‌سوزی‌ها و ایجاد کانون‌های گردوغبار در قسمت جنوبی تالاب نیز از دیگر پیامدهای ناشی از بهره‌برداری غیراصولی از این منطقه به منظور استخراج سوخت‌های فسیلی است.

توسعه میدان‌های نفتی در تالاب هورالعظیم همواره با ادعاهای «اشتغال‌زایی» برای جوامع محلی همراه بوده است. به‌رغم این وعده‌ها، آنچه از توسعه میدان‌های نفتی در تالاب هورالعظیم به مردم منطقه رسیده، تنها هجوم ریزگردها، آتش‌سوزی‌های پیاپی و بحران کمبود آب در نتیجه خشکی این پهنه آبی بوده است.